غزال زیاری: طبق آمار منتشر شده در رسانههای ژاپنی، سال گذشته بیش از ۱۸ هزار سالمند مبتلا به دمانس (زوال عقل) در این کشور، خانههای خود را ترک کرده و سرگردان شدند. تقریبا ۵۰۰ نفر از آنها بعدا در حالی پیدا شدند که جان خود را از دست داده بودند.
به گفته پلیس ژاپن چنین مواردی از سال ۲۰۱۲ دو برابر شده که این نشاندهنده افزایش فشارها بر پیرترین جامعه جهان است. به نظر میرسد که در سالهای اخیر، با کوچک شدن دایره نیروی کار و محدودیتهای شدید برای ورود کارگران خارجی برای انجام مراقبتهای ویژه، این بحران پیچیدهتر هم شده است.
زوال عقل از چالشهای بزرگ ژاپن
دولت ژاپن، از دمانس بهعنوان یکی از فوریترین چالشهای سیاستی خود نام برده است. طبق تخمین وزارت بهداشت ژاپن، هزینههای مراقبت اجتماعی و بهداشتی مرتبط با دمانس که در سال ۲۰۲۵ میلادی حدود ۹ تریلیون ین (۵۸ میلیارد دلار) بود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۴ تریلیون ین (۹۰ میلیارد دلار) خواهد رسید و به همین خاطر دولت این کشور در جدیدترین استراتژیاش، نشانههایی از چرخش جدیتر به سمت فناوری برای کاهش این فشارها ارائه داده است.
حالا مردم در سراسر ژاپن، سیستمهای مبتنی بر GPS را برای ردیابی افرادی که سرگردان میشوند، به کار گرفتهاند. در برخی از مناطق برچسبهای پوشیدنی GPS که در لحظهای که فردی از یک منطقه تعیینشده خارج میشود، به مسئولان هشدار میدهد، مورد استفاده قرارگرفته و در بعضی از شهرها هم کارکنان فروشگاههای زنجیرهای اطلاعرسانی لحظهای دریافت میکنند که درواقع نوعی شبکه ایمنی اجتماعی است که میتواند فرد گمشده را ظرف چند ساعت پیدا کند.
رباتهای مراقبت و هوش مصنوعی
در سوی دیگر میدان هم شرکتهای تکنولوژیک هم در تلاش برای توسعه فناوریهایی هستند تا بتوانند دمانس را زودتر تشخیص دهند.
aiGait، محصول شرکت فوجیتسو از هوش مصنوعی برای تحلیل وضعیت بدن و الگوهای راه رفتن استفاده میکند و علائم اولیه زوال عقل ازجمله کشیده شدن پاها هنگام راه رفتن، چرخش کند یا دشواری در ایستادن را شناسایی کرده و درعینحال خطوط اسکلتی تولید میکند که پزشکان میتوانند در معاینات معمول آنها را بررسی کنند.
هیدنوری فوجیوارا، سخنگوی فوجیتسو دراین باره توضیح داد: «تشخیص زودهنگام بیماریهای مرتبط با سن افراد، کلیدی است. اگر پزشکان بتوانند از دادههای موشنکپچر استفاده کنند، میتوانند با مداخله زودتر، به افراد کمک کنند تا مدتزمان بیشتری فعال بمانند.»
پژوهشگران دانشگاه واسدا هم بر روی توسعهٔ AIREC، یک ربات انساننمای ۱۵۰ کیلویی که قرار است “مراقب آینده” انسانها باشد کار میکنند. این ربات میتواند به فرد کمک کند تا جورابهایش را بپوشد، تخممرغ را هم بزند و لباسها را تا کند. دانشمندان دانشگاه واسدا امیدوارند که AIREC در آینده نزدیک بتواند پوشک افراد را عوض کرده و از بروز زخم بستر در بیماران جلوگیری کند.
ربات در خانههای سالمندان
البته در حال حاضر هم در خانههای سالمندان ژاپن، از رباتهای مشابهی برای پخش موسیقی برای سالمندان یا هدایت آنها در انجام تمرینات کششی ساده استفاده میشود. این رباتها درعینحال شبها بیماران را زیر نظر میگیرند و پرستاران با قرار دادن این رباتها در زیر تشک بیماران، خواب و وضعیت آنها را ردیابی میکنند و بدین ترتیب نیاز به حضور پرسنل انسانی برای گشتهای شبانه کاهش یافته است.
تامون میاکه، استادیار ژاپنی دراینباره توضیح داده که باوجودی که رباتهای انساننما برای آیندهٔ نزدیک درحالتوسعه هستند، اما با توجه به سطح دقت و هوش لازم، حداقل پنج سال طول میکشد تا این رباتها بتوانند با ایمنی کافی با انسانها تعامل داشته باشند: «این کار نیازمند سنجش کامل بدن و درک تطبیقی است؛ یعنی بتوان دریافت که یک ربات چگونه برای هر شخص و هر موقعیتی تنظیم و سازگار شود.»
ربات جایگزین انسان نمیشود!
محصول دیگری که برای این منظور طراحیشده، Poketomo، یک ربات ۱۲ سانتیمتری است که میتوان آن را در کیف قرار داد و حتی در جیب هم جا میگیرد. این ربات به کاربران یادآوری میکند تا داروهایشان را مصرف کنند، به آنها میگوید چگونه برای آبوهوای بیرون آماده شوند و حتی با افراد تنها گفتگو میکند؛ سازندگان این ربات معتقدند که چنین قابلیتهایی باعث کاهش انزوای اجتماعی خواهد شد.
میهو کاگِئی، مدیر توسعه شرکت شارپ دراینباره توضیح داد: «ما روی مسائل اجتماعی تمرکز کردهایم و از فناوری جدید استفاده میکنیم تا به حل مشکلات متعدد کمک کنیم.»
گرچه دستگاهها و رباتها روشهای جدیدی برای کمک ارائه میدهند، اما ارتباط انسانی همچنان غیرقابل جایگزین است. میاکه، پژوهشگر دانشگاه واسدا دراینباره توضیح داد: «رباتها باید مکمل مراقبان انسانی باشند و نه جایگزین آنها؛ یعنی باوجودی که رباتها میتوانند برخی از کارها را انجام دهند، اما نقش اصلی آنها کمک به مراقبان و بیماران است.»
کافهای با کارکنان مبتلا به دمانس
در توکیو رستورانی به نام “سفارشهای اشتباه” تأسیسشده که در آن بیماران مبتلا به زوال عقل غذا را برای مردم سرو میکنند. مؤسس این رستوران برای تأسیس آن از تجربهٔ مشابه ابتلای پدرش به این بیماری الهام گرفته و با افتتاح این رستوران قصد دارد تا افراد مبتلا به این بیماری بتوانند همچنان با جامعه در تماس بمانند و احساس هدفمندی کنند.
توشیو موریتا، یکی از خدمتکاران کافه این کافه برای آنکه یادش بماند که کدام میز چه چیزی سفارش داده، گلهای روی میزها را نشانهگذاری میکند. او باوجود ابتلا به زوال شناختی، از این تعامل لذت میبرد و اشتغال او در این کافه، برای همسرش فرصتی برای استراحت است و درعینحال به خودش هم کمک میکند تا فعال بماند.
وجود مکانهایی مثل این رستوران نشان میدهد که چرا مداخلات اجتماعی و حمایتهای جامعه واقعاً حیاتی هستند. تردیدی نیست که فناوری میتواند ابزار تسهیلگری فراهم کند، اما تعامل انسانی و ارتباط واقعی چیزی است که واقعاً برای افراد مبتلا به دمانس کلیدی و مهم است. موریتا دراینباره گفت: «صادقانه بگویم؟ من فقط کمی پولتوجیبی میخواستم. از ملاقات با آدمهای مختلف خوشم میآید و همینهاست که باعث شده این شغل برایم سرگرمکننده باشد.»
منبع: بیبیسی
۵۸۵۸
